Wystawianie faktury VAT przez nievatowca
Przedsiębiorcy zwolnieni z VAT (tzw. nievatowcy) mają od 2014 roku pełną możliwość wystawiania faktur sprzedaży jako dokumentacji potwierdzającej zawartą transakcję. Co do zasady, obowiązek wystawienia faktur występuje wyłącznie przy sprzedaży na rzecz firm oraz po zgłoszeniu żądania przez nabywcę z zachowaniem odpowiedniego terminu. Jak jednak w praktyce wygląda wystawienie faktury VAT przez nievatowca, jakie elementy powinna zawierać taka faktura i w jaki sposób wystawić ją z pomocą programu do faktur?

Faktura od nievatowca – podstawowe definicje

Wystawienie faktury przez nievatowca podlega regulacjom ustawy o VAT, zgodnie z którą (art. 106b ust. 3) podatnik zwolniony z VAT jest zobowiązany, w określonych sytuacjach, wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną. Co do zasady, przedsiębiorcy mają obowiązek wystawienia faktury realizując sprzedaż na rzecz firm oraz na żądanie nabywcy, jako że realizując sprzedaż na rzecz osób prywatnych i na potrzeby ewidencji nievatowcy mają możliwość posługiwania się także rachunkami. Aby zrozumieć dokładniej sytuacje, w których możliwe jest wystawienie faktury bez VAT i konsekwencje wystawienia faktury vat przez nievatowca, konieczne jest zrozumienie podstaw do korzystania ze zwolnienia z podatku.
  • Zwolnienie z VAT podmiotowe: zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, zwolnienie podmiotowe obejmuje zwolnienie od podatku sprzedaży dokonywanej przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyÅ‚a Å‚Ä…cznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zÅ‚. Do wartoÅ›ci sprzedaży nie wlicza siÄ™ kwoty podatku.
  • Zwolnienie z VAT przedmiotowe: obowiÄ…zuje w przypadku prowadzenia sprzedaży zwolnionej ustawowo z podatku VAT, obejmujÄ…cej obsÅ‚ugi i towary okreÅ›lone w art. 43 ustawy o VAT oraz w art. 82 ust. 3 ustawy o VAT (m.in.: usÅ‚ugi z zakresu opieki medycznej Å›wiadczone przez lekarzy i dentystów, pielÄ™gniarki i poÅ‚ożne, psychologów, a także usÅ‚ugi edukacyjne, czy niektóre usÅ‚ugi finansowe). Szczegóły zwolnienia z podatku przedmiotowego dla poszczególnych towarów i usÅ‚ug zawsze należy dokÅ‚adnie zweryfikować z aktualnym brzmieniem ustawy o VAT.

Co powinna zawierać faktura VAT wystawiona przez nievatowca?

Wprowadzenie możliwości wystawiania faktur bez VAT przez nievatowców stworzyło potrzebę skonstruowania jednoznacznych szablonów informacji, jakie powinny zostać na takiej fakturze umieszczone. Informacje te mogą różnić się w zależności od podstawy zwolnienia, z jakiej korzysta nievatowiec, a także rodzaju produktów i usług, jakie są przedmiotem sprzedaży. Faktura dokumentująca świadczenie usług finansowych zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7, 37-41 (usługi finansowe) powinna zawierać dane, o których mowa w pkt 1 lit. a i b, a więc imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług, nazwę usługi i kwotę, której dotyczy dokument. W przypadku pozostałych towarów i usług zwolnionych z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2-6, 8-36 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy, faktura nievatowca powinna zawierać wszystkie informacje wymagane do umieszczenia na tradycyjnej fakturze VAT, z wyłączeniem informacji o naliczonym podatku. W praktyce będą to następujące informacje:
  1. datÄ™ wystawienia,
  2. numer kolejny faktury,
  3. imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
  4. nazwa (rodzaj) towaru lub usługi,
  5. miara i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
  6. cena jednostkową towaru lub usługi,
  7. kwota należności ogółem,
Obowiązkowym elementem faktury VAT wystawionej przez nievatowca jest wskazanie przepisu ustawy (lub aktu wydanego na podstawie ustawy, przepisu dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.) lub innej podstawy prawnej), na podstawie której podatnik stosuje na fakturze zwolnienie od podatku. Brak takiej adnotacji jest błędem, chyba że podatnik korzysta ze zwolnienia podmiotowego (nie przekroczył ustalonego progu wartości sprzedaży w poprzednim roku podatkowym). Dla faktur od nievatowca dla vatowca wystawianych na podstawie zwolnienia podmiotowego obowiązkowe informacje obejmują wyłącznie datę wystawienia dokumentu, kolejny numer faktury, imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy, nazwę (rodzaj) towaru lub usługi, miarę i ilość dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług, ich cenę jednostkową oraz kwotę należności ogółem.

Faktura bez VAT – wzór faktury nievatowca w programie Melpe

Przedsiębiorcy będący nievatowcami i korzystający z programu do fakturowania Melpe mogą, korzystając menu ustawień, określić czy prowadzona firma jest podatnikiem VAT, czy też jest zwolniona z obowiązku opodatkowania. W drugim z przypadków konieczne będzie zaznaczenie, z jakiego tytułu stosowane jest zwolnienie z opodatkowania, jak na zdjęciu poniżej. Wybierając w ustawieniach opcję zwolnienia z VAT i określając podstawę zwolnienia, program Melpe automatycznie dopasowuje wzór faktury dla nievatowca i podczas wystawiania dokumentu wymaga uzupełnienia danych istotnych dla faktury właściwej dla danej podstawy zwolnienia z podatku. Na poniższym zdjęciu przedstawiamy przykładowy widok faktury uproszczonej dla nievatowca, pomniejszony w stosunku do klasycznych faktur VAT m.in. o pola stawki i kwoty podatku.

Konsekwencje wystawienia faktury vat przez nievatowca

Wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT powoduje po stronie podatnika powstanie obowiązku podatkowego (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT), nawet jeśli ten na co dzień świadczy usługi lub sprzedaż podlegające zwolnieniu z opodatkowania. W związku z powyższym nievatowiec, który jednorazowo dokona czynności podlegających opodatkowaniu, powinien wystawić fakturę z wyszczególnieniem podatku VAT transakcji. O statusie podatnika przesądzają czynności opodatkowane, a nie sam fakt rejestracji, dlatego dokonanie czynności podlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 5 ustawy o VAT spowoduje powstanie obowiązku podatkowego, który w konsekwencji należy udokumentować fakturą. Kontrahent (vatowiec) otrzymujący taką fakturę może skorzystać ze swojego prawa do odliczenia podatku naliczonego. Jeśli natomiast za zrealizowaną usługę lub sprzedaż wystawiania jest faktura bez VAT, kontrahent nie może, co do zasady, odliczyć sobie podatku, który nie został na fakturze naliczony.